Τριών μηνών σιγή

Σίγησα για τρεις μήνες. Διότι, τι να πεις και τι να γράψεις για εκατομμύρια καμένα στρέμματα δάσους σε όλη τη χώρα, για νεκρούς από τη φωτιά, για όσους έχασαν άλλοι το βιος και άλλοι τον ίδιο το βίο τους, τα χωράφια και τη χαρά τους, τη δουλειά και τον τόπο τους τον ίδιο, τον καρπό της γης τους, τους ανθρώπους τους... Δεν λες τίποτα. Σιγείς. Πενθείς, σκύβοντας το κεφάλι. Και θυμάσαι, να μη σταματήσεις, να ξαναρχίσεις να μιλάς όταν οι πολλοί θα έχουν βρει άλλο θέμα να ασχολούνται. Τότε είναι που αξίζει.

Στο μεταξύ, έπιασε και πάλι φωτιά ο Υμηττός, από το νεκροταφείο του Παπάγου είπαν. Αυτήν τη φορά τσακίστηκα και πήγα επιτόπου. Καθώς οι αστυνομικοί έκλειναν το δρόμο, παράτησα το μηχανάκι και ανέβηκα σε μια υδροφόρα κάποιου Δήμου που πήγαινε προς τα πέρα. Να βοηθήσω, με μια βρεμμένη πετσέτα κι ένα κράνος. Βλέποντας για πρώτη φορά από κοντά τι σημαίνει κατάσβεση - μικρών εστιών, έστω - μέσα στο δάσος, έχω να πω τα εξής.

Την κύρια δουλειά της κατάσβεσης, ιδίως σε μεγάλες εστίες, την κάνουν τα εναέρια και κυρίως τα Καναντέρ (τα ελικόπτερα, και ιδίως εκείνο που κρατάει τον κάδο που κρέμεται, είναι αστεία πράγματα - αυτό το πράγμα δεν σβήνει ούτε καμινέτο, πόσω δεν μάλλον δάσος που καίγεται). Για να γίνει δουλειά, πρέπει να έρθουν απανωτά τρία, τέσσερα φορτία νερό από Καναντέρ και να πέσουν στο σωστό σημείο. Αν περάσει λίγη ώρα, το νερό εξατμίζεται και τα σβησμένα ξαναπαίρνουν. Τα ποσά θερμότητας είναι τεράστια και το νερό δεν μένει για πολύ. Εκεί είναι που παίζουν ρόλο και τα επίγεια μέσα - και μαζί τους, οι εθελοντές.

Κάθε πυροσβεστικό όχημα, κατάλληλα ανατροφοδοτούμενο από υδροφόρες, μπορεί να βοηθήσει να σβηστούν περιοχές πολλών στρεμμάτων με μικροεστίες γύρω του. Αυτό, για να γίνει, θέλει πολλούς ανθρώπους. Οι τέσσερεις-πέντε πυροσβέστες μέσα στο κάθε όχημα δεν φτάνουν ούτε για ζήτω. Για πλήρη ανάπτυξη σε δασική περιοχή, με κάθε όχημα μπορούν να είναι χρήσιμα ως και τριάντα, ακόμα και πενήντα άτομα ή και παραπάνω. Τόσοι πυροσβέστες ούτε υπάρχουν, ούτε ποτέ θα υπάρξουν. Γι' αυτό είναι τεράστια η σημασία του να μπορέσουν να βρεθούν έγκαιρα εθελοντές δίπλα στα πυροσβεστικά οχήματα. Έγκαιρα. Μόλις ξεσπάσει η πυρκαγιά. Μετά από μια ώρα είναι αργά.

Τι κάνει ένας εθελοντής; Ό,τι του ζητήσουν οι πυροσβέστες. Βασικά, κουβαλάει σωλήνες, πράγμα που ανάμεσα σε θάμνους και δέντρα δεν είναι καθόλου εύκολη δουλειά και θέλει χέρια. Αποσυνδέει και συνδέει τμήματα από σωλήνες. Τις κρατάει ψηλά να μην ακουμπούν στα ήδη καμένα διότι καίγονται κι εκείνες και γεμίζουν τρύπες με αποτέλεσμα να χάνεται το νερό. Σβήνει μικροεστίες, ιδίως όσες είναι κοντά σε δέντρα που δεν έχουν καεί. Προσέχει τον εαυτό του και τους γύρω του. Ειδοποιεί τους πυροσβέστες αν δει κάποια αναζωπύρωση. Τέτοια πράγματα. Τίποτα το ηρωϊκό. Όμως έτσι, με τα εκατοντάδες χέρια να βοηθούν, σβήνει η φωτιά. Ή τουλάχιστον, σβήνει περισσότερο από όταν κάθεσαι στο καφενείο. Ή μπροστά στην οθόνη σου φρίττοντας. Ή στην ταράτσα σου, τραβώντας τους εθελοντές φωτογραφίες με το γελοίο κινητό σου για να τους καταγγείλεις έπειτα ως εμπρηστές.

Κινδυνεύει ένας εθελοντής; Ίσως. Σίγουρα περισσότερο από ό,τι όσοι την ώρα της φωτιάς είναι στη δουλειά τους, στο καφενείο, στο γιωταχί, στον καναπέ, στο προποτζίδικο. Αλλά επί της ουσίας, όταν ακολουθεί οδηγίες πυροσβεστών, δεν κινδυνεύει ιδιαίτερα. Κανένας πυροσβέστης δεν θα διακινδυνέψει τη σωματική ακεραιότητα ούτε μισού εθελοντή. Σίγουρα είναι καλό να έχει κανείς μαζί του καναδυο πράγματα. Ένα μπουκάλι ή παγούρι με πόσιμο νερό (το νερό από τις αντλίες των πυροσβεστικών δεν πίνεται). Μια μικρή πετσέτα βρεγμένη (μπαίνει μπροστά από το στόμα και τη μύτη όταν ο καπνός είναι πυκνός και βοηθάει στην αναπνοή). Ένα κοντό φτυάρι εύκολο στη μεταφορά ή ένα ραβδί. Παπούτσια με χοντρές σόλες που να μη λειώνουν εύκολα με τη ζέστη. Όσοι και όσες έχουν μακριά μαλλιά να τα έχουν μαζεμένα μέσα από τα ρούχα. Ένα κινητό για επικοινωνία με φίλους και γνωστούς. Ένα ραδιόφωνο για να ακούει κανείς τι γίνεται. Τέτοια πράγματα.

Δεν ξέρω να δώσω επίσημες οδηγίες. Υπάρχουν τόσοι και τόσοι επίσημοι φορείς. Ομάδες δασοπυρόσβεσης και τέτοια. Θα σάς τα πουν πιο υπεύθυνα από ό,τι εγώ. Μάθετε πώς μπορείτε να βοηθήσετε και βοηθήστε. Να θυμάστε όμως και το ανάποδο: μακριά από τη φωτιά αν δεν ξέρετε. Αν δεν ξέρετε το μέρος. Αν είστε μόνοι χωρίς έμπειρους πυροσβέστες. Δεν χρειάζονται ήρωες στη φωτιά. Αν κάνετε τους ήρωες, το πιθανότερο θα είναι να καείτε ζωντανοί, όπως κι άλλοι που πήγαν να δουν και να βοηθήσουν τρίτους, μόνοι, χωρίς να ξέρουν πού πηγαίνουν, σε άγνωστα μέρη, με άγνωστους αέρηδες, που γύρισαν ανάποδα και τους τύλιξαν στην κόλαση. Η φωτιά δεν παλεύεται με ηρωισμό και, κυρίως, δεν παλεύεται πάντοτε. Πρέπει να είστε πάντοτε δίπλα σε έμπειρους πυροσβέστες, που θα σάς πουν πότε τα πράγματα σκουραίνουν και πρέπει να οπισθοχωρήσετε ή να απομακρυνθείτε εντελώς από τη φωτιά. Ξανά: μην διανοηθείτε καν να παίξετε τους ήρωες, μην πάτε μόνοι σας στη φωτιά, μην ξεφεύγετε από το σίγουρο έδαφος, μην ξεκόβεστε από οδούς επιστροφής, μη σας πάρει τη ζωή η φωτιά. Μην της κάνετε τέτοιο χατήρι.

Από την πυρόσβεση επέστρεψα με τα πόδια, από την Αττική οδό, χιλιόμετρα ολόκληρα έρημου δρόμου, με μαυρισμένα ρούχα και κουβαλώντας πετσέτα και κράνος. Καναδυο γιωταχί πέρασαν γκαζώνοντας, ούτε που σταμάτησαν να με πάρουν. Στο τέλος, σταμάτησε ένας άνθρωπος που συστήθηκε ως ο προσωπάρχης των διοδίων της Αττικής οδού. Μού είπε πώς νωρίτερα είχε ο ίδιος με το αμάξι πάει να βγάλει με το ζόρι τους υπαλλήλους από τα διόδια και να τους πάρει μαζί του. Τώρα γύριζε. Να είναι καλά, μου γλύτωσε χιλιόμετρα δρόμου. Νά 'ταν κι οι άλλοι έτσι, όλοι αυτοί που ήταν καρφωμένοι στις τηλεοράσεις, να 'τρεχαν να βοηθήσουν λίγο... Δεν έχεις δει ωραιότερα βλέμματα από αυτά αυτών των παιδιών, των εθελοντών. Μές την κούραση και τη κάπνα, με λιωμένες σόλες από τη ζέστη, μες την απελπισία που τους ξέφυγε και κάθηκε κι ένας θάμνος ακόμα, αλλά με τη χαρά στα μάτια ότι έστω κι ένα δέντρο τη γλύτωσε χάρη σ' αυτούς.

Κάποια στιγμή νωρίς, σε ένα σημείο κοντά στο νεκροταφείο, θυμάμαι που έδειξα σε κάποιον από αυτούς μια χελώνα που την είχε περάσει ξώφαλτσα η φωτιά, αλλά ήταν ολοφάνερα εντάξει. Την σήκωσε, την κράτησε στα χέρια του με μια απίστευτη τρυφερότητα, της χάιδεψε το καύκαλο που είχε καψαλιστεί λίγο και την ακούμπησε κάπου παραπέρα, σε μέρος ασφαλές, χαμογελώντας σα να της έλεγε, "μη φοβάσαι, τη γλύτωσες, θα ζήσεις". Κι αμέσως έπειτα συνέχισε να σβήνει τη φωτιά.

Μένοντας άναυδοι

Δεν χρειάζεται να πω άλλα για την απουσία δημοσιεύσεων από την πυρκαγιά της Πάρνηθας και εντεύθεν. Απλά παρέμεινα άναυδος από το μέγεθος της ανθρώπινης βλακείας αλλά και την εγκληματική υστεροβουλία πίσω την υπόθεση των πυρκαγιών. Χωρίς καμία απολύτως εκτίμηση προς κανένα άλλο κόμμα, η τωρινή κυβέρνηση είναι 100% υπεύθυνη για αυτό που γίνεται, καθώς με τα κωμικοτραγικά της καμώματα περί το Άρθρο 24 και με την ν-τροπολογία που πήγε να περάσει νύχτα από τη Βουλή, δημιούργησε σε όλους τους φίλα προς αυτήν προσκείμενους εγκληματίες προσδοκίες ότι αύριο θα αποκτήσουν κι αυτοί το οικοπεδάκι τους ψηλά στο καμένο βουνό (ως προς το "εγκληματίες": ο εμπρησμός είναι έγκλημα, ο τελών αυτό είναι εγκληματίας και ο αγοράζων "οικόπεδο" που είναι προϊόν εμπρησμού, καρπούται το όφελος από έγκλημα, άρα είναι κι αυτός εγκληματίας, όλα αυτά σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους και το Σύνταγμα). Τέτοιους εξέθρεψε η κυβέρνηση για να την ψηφίσουν. Για ένα πιάτο φακή καίγονται τα δάση, παιδιά: για να δελεαστούν όσοι ξετσίπωτοι δεν το 'χουν σε τίποτα να πάνε να χτίσουν στα καμένα και να ψηφίσουν αυτούς τους απίστευτης θρασύτητας τύπους. Γι' αυτό, και μετά από ώριμη σκέψη, έβαλα το κολλάζ με το καμένο δάσος και το δαυλό: αυτωνών τα έργα, αυτωνών τα νομοθετήματα είναι που έκαψαν τα δάση σε Πάρνηθα, Υμηττό, Κόρινθο, Διακοφτό, Πήλιο, σε όλην τη χώρα. Θέλετε μια απόδειξη; Ας βγουν κάποιοι από αυτούς τους κυρίους και ας πουν ότι η κυβέρνηση, μετά τις τεράστιες φυσικές καταστροφές που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο να αμφισβητηθεί εφεξής η κυριότητα του Δημοσίου στις δασικές εκτάσεις, δεν πρόκειται να επιδιώξει την αναθεώρηση του άρθρου 24. Βγαίνουν; Αμ, δε βγαίνουν... Γι' αυτό κι εγώ δεν θα βγάλω το κολάζ με το δαυλό. Εκεί θα μείνει.

Αρκεί άραγε μετά από όλα αυτά το blog να εμμείνει στο θέμα των σκουπιδιών στα δάση; Τι παραπάνω έχει να μάς πει αυτό το θέμα; Δεν ξέρω. Ειδήμων περί τα της αναδάσωσης δεν είμαι. Ομολογώ ότι μένω βουβός και προβληματισμένος καθώς διάφοροι ειδήμονες και μη διασταυρώνουν τα ξίφη τους πάνω από το καμένο δάσος ως προς τα αν πρέπει να γίνει ή όχι αναδάσωση με πεύκα ή να αφεθεί το ελατόδασος να αναγεννηθεί από μόνο του σε εκατόν πενήντα χρόνια που θα χρειαστούν γι' αυτό. Ομολογώ ότι μένω με τα χέρια κρεμασμένα κάτω όταν αναρωτιέμαι ποιος θα κάνει τελικά αναδασώσεις, πού θα βρεθούν τόσα δέντρα, πόσο θα αντέξουν διάφοροι καλοθελητάδες φορείς να μην ενδώσουν, ποιος τελικά θα θυμάται αύτές τις πυρκαγιές μετά από τις επόμενες και τις μεθεπόμενες, κλπ. κλπ.

Από την άλλη, μπόρεσα να βρεθώ στην κατάσβεση της φωτιάς στον Υμηττό. Είδα τις απελπισμένες σε βαθμό ηρωισμού προσπάθειες εκατοντάδων παιδιών που σβήνανε τις φωτιές με τα χέρια και με κλαδιά. Βοήθησα κι εγώ για τα λίγα λεπτά που άντεξα και με τη μηδενική πείρα που είχα, σβήνοντας λίγες μικροεστίες (από τον καναπέ, καλύτερα έστω κι αυτό). Είδα με τα ίδια μου τα μάτια ότι οι άνθρωποι, οι απλοί πολίτες, με δύο λόγια εγώ κι εσύ, νοιαζόμαστε για το δάσος. Είδα την αγωνία όλων μας ο τόπος αυτός να συνεχίσει να ζει και να μη γίνει τσιμέντο και τάλαρα στις τσέπες των κλεφταράδων. Τι να κάνω για όλα αυτά;

Μετά από πολλή σκέψη, αποφάσίζω το blog να μείνει στο "ταπεινό" θέμα των σκουπιδιών. Επειδή και τα σκουπίδια, και γενικότερα η εγκατάλειψη του Δημόσιου Χώρου είναι οι προφήτες της φωτιάς που θα έρθει. Επειδή ορισμένα είδη σκουπιδιών (γκαζάκια, σπρέϋ, μπουκάλια γεμάτα νερό που δρουν ως φακοί) θεωρούνται κι αυτά ύποπτα και εν μέρει υπαίτια για πυρκαγιές. Επειδή όλα αυτά διδάσκουν τη λάθος άποψη για το δάσος, την άποψη αυτών που το περπατάνε μόνο για να βγάλουν το σκύλο βόλτα (και φυσικά να πετάξουν και το μπουκαλάκι που είχαν πάρει μαζί) και που το βλέπουν αντί ως ζώντα οργανισμό, σύντροφο και ζωοδότη, ως ένα άχρηστο Πράγμα, ως χωματερή κι ως δυνάμει αυριανό οικόπεδο.

Ως προς τα σκουπίδια στον Υμηττό, έγραψε αρκετά η Ελευθεροτυπία της 18 Ιουλίου που το έκανε πρώτο θέμα με τίτλο "Ιδού οι εμπρηστές". Ο Δήμαρχος Βύρωνα, επιτόπου παρών στην πυρκαγιά του Υμηττού, είπε ότι δεν έχει πόρους να καθαρίζει το δάσος. Δεν εξήγησε βέβαια γιατί βρίσκει τους πόρους να σχεδιάζει μετεγκατάσταση του δημαρχείου στο Σακέτα, να φτιάχνει δημοτικές επιχειρήσεις, να συντηρεί δημοτική αστυνομία, να φτιάχνει δημοτική συγκοινωνία, να αντικαθιστά τους θάμνους στο πάρκο της Καραολή με πλακάκια, τσιμέντο, συντριβάνια, κακόγουστες πυραμιδόσχημες μεταλλικές κατασκευές, υδροβόρο γκαζόν και άλλες τέτοιες βιτρίνες -- αλλά παρόλα αυτά δεν βρίσκει τους πόρους να μαζέψει το χάλι των σκουπιδιών από την περιοχή για την οποία είναι υπεύθυνος (και δεν είναι μόνο στον Υμηττό αυτοί). Ομοίως, αν ήταν εκεί και οι διάφοροι νομαρχο-περιφερειαρχο-ΠΕΧΩΔΕδες, το ίδιο θα έλεγαν: δεν έχουμε τους πόρους. Μια χαρά τους έχετε, παιδιά, αλλά τους τρώνε άλλοι και άλλα τους πόρους, δεν ξεγελάτε κανέναν.

Τραγέλαφος και το θέμα των ζωνών και των ορίων ευθύνης: κάτω από το δρόμο είναι υπεύθυνος για την περισυλλογή των αποριμμάτων ο Δήμος, στο δρόμο και στη νησίδα υπεύθυνο το ΥΠΕΧΩΔΕ, απέναντι υπεύθυνο το δασαρχείο. Κοινός παρονομαστής: κανείς τους δεν κάνει τίποτα! Αποτέλεσμα; Ένα δάσος-χωματερή, εγκαταλελειμμενο στην τύχη του και έτοιμο να λαμπαδιάσει με πρώτη σπίθα. Εύγε, παιδιά, μπράβο!

Ένα ακόμα παράδειγμα, επιστρέφοντας και πάλι στο δάσος της Πανεπιστημιούπολης στα Ιλίσια: έτυχε σήμερα να συναντηθώ με μία κυρία που υποδείκνυε στους ανθρώπους της "Ηλέκτωρ" τι να μαζέψουν και από πού. Υποθέτοντας (και σωστά, όπως φάνηκε) ότι και η κυρία ανήκει στο προσωπική της ίδιας εταιρείας, της απηύθυνα κάποιες ερωτήσεις. Ο διάλογος, μέσες άκρες, αποκαλυπτικός όσο και τραγελαφικός:

-Είστε από την εταιρεία που μαζεύει εδώ τα σκουπίδια;

-Μάλιστα.

-Το δάσος το καθαρίζετε ποτέ;

-Το είχαμε καθαρίσει πρόπερσι. Πρέπει να βγει ειδική εντολή για αυτό. Εμείς κανονικά καθαρίζουμε εδώ, τους δρόμους (μου δείχνει).

-Δηλαδή, το δάσος έχει να καθαριστεί από πρόπερσι; Πέρα από το ότι είναι αντιαισθητικά, τα σκουπίδια δεν μπορεί να προκαλέσουν και φωτιά;

-Τώρα τι μού λέτε, τις φωτιές όλοι ξέρουμε ότι τις βάζει ανθρώπινο χέρι. Αλλά καλά κάνετε και μού το λέτε, να το αναφέρω επάνω, στη διεύθυνση.

-Με ποια διεύθυνση ακριβώς συνεννοείστε; Με τη Διεύθυνση Πρασίνου ή την Τεχνική Υπηρεσία γενικώς;

-Δεν ξέρω ακριβώς, νομίζω στην Τεχνική Υπηρεσία. Κοιτάξτε, εμείς κανονικά δεν μπορούμε να καθαρίσουμε το δάσος με τους ανθρώπους και το ωράριο που έχουμε. Πρέπει να βγει ειδική εντολή;

-Δηλαδή, δεν το προβλέπει η σύμβασή σας με το Πανεπιστήμιο;

-Όχι.

-Σας ευχαριστώ.

Δηλαδή (μεταφράζω) παρόλην την παρέμβαση της εφημερίδας στον Πρύτανη (βλέπε προηγούμενα posts) και παρόλες τις πυρκαγιές, η εταιρεία που καθαρίζει το χώρο δεν έχει δεχτεί εντολή να καθαρίσει το δάσος εδώ και δύο χρόνια. Όπως ακριβώς το έγραφα, περνώντας καθημερινά από το χώρο και έχοντας πλήρη συναίσθηση του ότι τα σκουπίδια μαζεύονται και κανείς δεν τα περισυλλέγει. Η αδιαφορία σε όλο της το μεγαλείο! Εντάξει, ίσως η καλή κυρία να έχει δίκιο: τις φωτιές τις βάζουν ανθρώπινα χέρια εκεί που υπάρχει δυνατότητα "διεκδίκησης" (έτσι λέγεται η ασύστολη και εγκληματική κλοπή δημόσιου χώρου με ταυτόχρονη καταστροφή ανεκτίμητης αξίας φυσικού πλούτου) και οι εκτάσεις του Πανεπιστημίου ίσως εξαιρούνται από αυτό το καθεστώς. Δικαιολογεί όμως αυτό τέτοιαν αδιαφορία;

Όμοια εντελώς η κατάσταση στο άλσος του Βύρωνα (το σημείο του άλσους του Σκοπευτηρίου Καισαριανής που βρίσκεται πάνω από το ύψος του γηπέδου και μέχρι το λοφίσκο που κάηκε, κάτω από την Κατεχάκη). Μεγάλες εκτάσεις, που θα μπορούσαν να φιλοξενούν δέντρα, παραμένουν σε κατάσταση ερήμου. Μηχανάκια μπαινοβγαίνουν ανενόχλητα (κανείς δεν λέει τίποτα και καμία δημοτική αστυνομία - την οποία, ειρρήσθω εν παρόδω, χρυσοπληρώνουν οι δημότες από τα δημοτικά τέλη-χαράτσια - δεν δεν τους εμποδίζει), "ανοίγοντας δρόμους" μέσα από τα λιγοστά δέντρα. Πάνω από τον χωματόδρομο στα όρια ευθύνης Δήμου Καισαριανής και Βύρωνα, προ λίγων μηνών αφαιρέθηκαν από κάποια τζιμάνια και κάποια λιγοστά καλάθια απορριμμάτων που υπήρχαν εκεί. Αποτέλεσμα; Όλοι πετάνε τα πλαστικά τους κάτω, στο δάσος. Κι αυτά δεν μαζεύονται ποτέ ή σχεδόν ποτέ. Γιατί;

Γιατί;

Γιατί;

Χωρίς άλλα λόγια...

Χωρίς άλλα λόγια...

Σιγά μην ίδρωνε το αυτί τους

Περίληψη προηγουμένων: ο αφηγητής, περπατώντας στην Αθήνα, φρίττει με τα σκουπίδια στο δάσος της Πανεπιστημιούπολης στα Ιλίσια, αποφασίζοντας να μαζέψει κάποια από αυτά ο ίδιος. Στη συνέχεια, ο αφηγητής επικοινωνεί με μια εφημερίδα που με τη σειρά της επικοινωνεί με τη διοίκηση του Πανεπιστημίου. Τις επόμενες ημέρες, ο αφηγητής παρατηρεί ένα απορριμματοφόρο ιδιωτικής εταιρείας στο χώρο που υπέδειξε. Ξαναεπικοινωνεί με την εφημερίδα, όπου του μεταφέρεται ότι η διοίκηση του Πανεπιστημίου υποσχέθηκε να μαζέψει τα σκουπίδια.

Λόγω φόρτου (της κανονικής μου) εργασίας, στάθηκε αδύνατο να γράψω τη συνέχεια πριν από σήμερα. Διότι υπήρξε συνέχεια. Την ίδια κιόλας ημέρα, Παρασκευή 22/06, πήγα ξανά στο χώρο, ώστε να βεβαιωθώ για το τι ακριβώς έκανε η διοίκηση του Πανεπιστημίου μετά την επικοινωνία της εφημερίδας μαζί της.

Δεν θα κουραστείτε πολύ προσπαθώντας να μαντέψετε τι άλλαξε στο δάσος: απολύτως τίποτα... Ιδού μερικές φωτογραφίες από την Παρασκευή 22/06.

κοντά στην Εστία

(επίσης κοντά στην Εστία - έχει φωτογραφηθεί και από την εφημερίδα)

Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι ο οδηγός του απορριμματοφόρου από την ιδιωτική εταιρεία περισυλλογής "Ηλέκτωρ" που έτυχε να πετύχω να κάνει βόλτες στο χώρο έκανε τις βόλτες αυτές όχι για κάποιον προσωπικό του λόγο, αλλά πράγματι επειδή ζητήθηκε από την εταιρεία να μαζέψει τα σκουπίδια στο χώρο, αυτό ήταν το αποτέλεσμα.

Αφού έχω έρθει για να διαπιστώσω τι έκανε η διοίκηση του πανεπιστημίου για να μαζέψει τα σκουπίδια, περιδιαβαίνω και τον υπόλοιπο χώρο. Περπατώντας ανηφορικά το δρόμο, πετυχαίνω στην πλευρά του δάσους που συνορεύει με την Καισαριανή μία κοπέλα που καθαρίζει. Μακαρίζοντας την καλή μου τύχη που μού χάρισε το προνόμιο να δω κάποιον τελικά να καθαρίζει το χώρο, την ρωτάω.

- Καλημέρα, είστε από το Δήμο;

- Καλημέρα σας, ναι, από το Δήμο.

(φτου... δεν είναι από το Πανεπιστήμιο)

- Ο Δήμος δεν έχει αρμοδιότητα να καθαρίζει το χώρο της Πανεπιστημιούπολης;

- Όχι, τα όρια ευθύνης μας είναι μέχρι το κάγκελο (μου δείχνει). Παλιότερα είχαμε και την Πανεπιστημιούπολη, αλλά αυτό έχει αλλάξει τώρα.

Αφού την ευχαριστώ (και την ρωτάω κάποια συμπληρωματικά πράγματα για κάποιο άλλο σημείο - σύνορο του Δήμου Καισαριανής, με το οποίο θα ασχοληθώ σε επόμενο post), παρατηρώ και ότι ο χώρος "μέχρι το κάγκελο" προς την Καισαριανή είναι όντως φροντισμένος, καθαρός, ποτισμένος, με σχετικά πυκνά καλάθια αχρήστων. Χαίρεσαι να τον βλέπεις. Νοερά, συγχαίρω το Δήμο Καισαριανής. Είναι ένας Δήμος με μεράκι για τους ανθρώπους.

Επιστρέφω στο απέναντι πεζοδρόμιο (όχι προς την πλευρά της Καισαριανής, αλλά των Ιλισίων, που καθαρίζεται από ιδιώτες με ευθύνη του Πανεπιστημίου) και ανεβαίνω περίπου μέχρι το ύψος των πάρκων του Δήμου Καισαριανής. Από εκεί, φωτογραφίζω το δρόμο με κατεύθυνση κατηφορικά προς την είσοδο της Πανεπιστημιούπολης. Να 'τος:

Πού είναι ο κάδος; Τον διακρίνετε;

Παρατηρήστε τις τρύπες στο πεζοδρόμιο. Περιμένουν εδώ και δεκαετίες να φυτευτεί κάποιο δεντράκι σε αυτές. Θα περιμένουν για πολύ ακόμα, ε; Τι λέτε κι εσείς που τα γνωρίζετε κάτι τέτοια; Αλλά τη φωτογραφία δεν την έχω βάλει γι' αυτές. Πρόκειται για μαγική εικόνα. Ναι! Μπορείτε να διακρίνετε πού είναι ο κάδος απορριμμάτων (ακόμα κι αν κάνετε κλικ στη φωτογραφία για να τη δείτε μεγάλη); Δεν μπορείτε; Κι όμως ο κάδος είναι κάπου εκεί στο βάθος, αριστερά από το μηχανάκι. Ιδού:

Ένας κάδος μόνος του στη μέση του πουθενά.

Πρόκειται για ειδικό κάδο ανακύκλωσης χαρτιού που κάθεται εκεί, στη μέση του πουθενά, μόνος του, χωρίς δίπλα να υπάρχει κανονικός κάδος. Φαίνεται πως από την Τρίτη (που φωτογραφήθηκε και από την εφημερίδα αυτός ο κάδος) μέχρι την Παρασκευή (και αργότερα, όπως μπορώ να πιστοποιήσω αφού γράφω το παρόν αρκετές μέρες πιο μετά), κανείς δεν μπήκε στον κόπο να μαζέψει τη σακούλα με τους υαλοβάμβακες που κάποιοι πέταξαν δίπλα στον κάδο ανακύκλωσης. Όλα κι όλα. Μόνο για χαρτιά είναι εδώ. Τώρα, ποιος θα μπει στον κόπο να διανύσει με τα πόδια ή εποχούμενος χιλιόμετρα ολόκληρα για να πετάξει χαρτιά σε έναν κάδο στη μέση του δάσους; Αυτό το ξέρουν καλύτερα από εμένα αυτοί που τον τοποθέτησαν εκεί.


Ιδού και ένα "κοντινό" του κάδου με τους πεταμένους υαλόβάμβακες. Η συγκεκριμένη σακούλα ήταν εκεί από την Τρίτη. Η αλήθεια είναι ότι "περπάτησε" από ένα σημείο δίπλα στον κάδο όπου βρισκόταν την Τρίτη μέχρι την άκρη του πεζοδρομίου. Το να την παρασύρει κάποιο αυτοκίνητο, ώστε να βρεθούν τα περιεχόμενά της στο δάσος, είναι θέμα χρόνου.

Δεν ξέρω πραγματικά τι άλλο να πω γι' αυτήν την ιστορία. Γιατί ο Δήμος Καισαριανής δεν έχει πια την ευθύνη του χώρου όπως παλιότερα; Γιατί οι υπάλληλοι του Πανεπιστημίου που ανήκουν στη διεύθυνση πράσινου (και τους βλέπει κανείς πού και πού με τα ειδικά χορτοκοπτικά μηχανάκια να ρημάζουν κάτι ταλαίπωρα χορταράκια - συνήθως καταπράσινα και καθόλου ξερά - ή να διασχίζουν τις αντιπυρικές οδούς εποχούμενοι) δηλώνουν μη υπεύθυνοι να καθαρίσουν το δάσος; Δεν είναι δα και τόσο τρομερή δουλειά. Αν εγώ κατάφερα να καθαρίσω κάπως έστω μια περιοχή διακοσίων τετραγωνικών μέτρων σε τρεις ώρες, κάποιοι υπάλληλοι του Πανεπιστημίου θα μπορούσαν να καθαρίσουν στρέμματα ολόκληρα μέσα σε λίγες εβδομάδες. Αρκεί να νοιαζόταν κάποιος. Αλλά πού...

Όσο για την πρωτοποριακή εταιρεία "Ηλέκτωρ", που φτιάχνει ρεύμα από τα σκουπίδια (αλλά και που είχε αναλάβει και την καθαριότητα των χώρων των Ολυμπιακών Αγώνων - χάρη στους οποίους αγώνες, να θυμηθούμε, αποψιλώθηκαν μερικά ακόμα στρέμματα δάσους στην Πανεπιστημιούπολη για να γίνουν εστίες που θα στέγαζαν τα τότε στίφη), τι να πει κανείς... Ίσως η συνεργασία τους με το Πανεπιστήμιο να αφορά μόνο την περισυλλογή των σκουπιδιών από τους κάδους (αλλά με αυτά που δείχνουν οι φωτογραφίες, αμφιβάλλω...). Ή ίσως πάλι, μόνο την αποκομιδή ανακυκλώσιμων αποριμμάτων.

Από την άλλη, οι ελάχιστοι κάδοι (και ιδίως οι κάδοι ανακύκλωσης χαρτιού στο πουθενά - αυτός της φωτογραφίας δεν είναι ο μόνος) δείχνουν ότι πρόκειται για αστειότητα. Ίσως για κανένα "πιλοτικό" ή "αναπτυξιακό" τρυκ, πληρωμένο με κοινοτικό χρήμα, ελλείψει προϋπολογισμού από το Πανεπιστήμιο. Η οικολογία α-λα-ελληνικά. Πληρωμένη από τους Δημόσιους φορείς προς τους ιδιωτικούς από το σεντούκι των κουτόφραγκων. Εις τρόπον ώστε οι ιδιώτες (ασχέτως με το ποιοι είναι αυτοί τελικά και με κάθε δυνατή επιφύλαξη μην τυχόν οι αναφερόμενοι είναι άσχετοι) να παίρνουν τα φράγκα και για τους πολίτες να μένει το κουτόχορτο. Και για το δάσος, τα σκουπίδια.

Ποιος ξέρει; Ποιος θα μάς πει τι φταίει; Το σίγουρο είναι ότι άκρη δεν βγαίνει από τα παραπάνω. Το μόνο που βγαίνει, είναι το χάλι του Δημόσιου Χώρου. Ενός χώρου που οι κάθε λογής εντετάλμένοι, είτε υπεύθυνοι διοικούντες, είτε μη-υπεύθυνοι διοικούμενοι, τον θέλουν να είναι στην άθλια αυτή κατάσταση. Ενός χώρου που, αντί να είναι όλων μας, τον θέλουν να "μην είναι κανενός".

Θα ξαναεπικοινωνήσω με την εφημερίδα, χωρίς όμως πολλές ελπίδες ότι θα γίνει κάτι. Άμα περπατάς στην Αθήνα, το ξέρεις: πολλά πράγματα από αυτά που συναντάς δεν είναι τυχαία, αλλά κάποιο χέρι τα έχει ρυθμίσει να είναι έτσι. Τίνος το χέρι, άραγε;

Δεν θα σταματήσω στην Πανεπιστημιούπολη. Θα υπάρξει και συνέχεια και για εκεί και για άλλα τέτοια μέρη-σκουπιδότοπους. Θα τους γίνω τσιμπούρι. Και ίσως, αν τελικά ποτέ βρω το κουράγιο κι αδειάσω κανα τσουβάλι με μαζεμένα σκουπίδια στην κεφάλα κάποιου υπεύθυνου, να βρεθεί και το Δίκιο, όχι το δικό μου, αλλά όλων ημών. Αμήν.

Λίγη προϊστορία και λίγες εξέλίξεις

Περίληψη προηγουμένων: στο πρώτο post, ο αφηγητής περιδιαβαίνει διάφορες ωραίες μεριές της Αθήνας, φρίττει όμως και εξίσταται με την κατάντια του δάσους της Πανεπιστημιούπολης στα Ιλίσια. Στο δεύτερο post, ο αφηγητής προσβάλλεται από ένα αιφνίδιο σύνδρομο καλού προσκόπου και μαζεύει μόνος του σκουπίδια, αφήνοντας τους σάκους δίπλα σε κάδο περισυλλογής απορριμμάτων.

Όπως έλεγα στο δεύτερο post, αποτάθηκα σε μία εφημερίδα και ειδικότερα στον υπεύθυνο της στήλης που ασχολείται με σχετικά θέματα (τη στήλη αυτήν την εκτιμώ ιδιαίτερα, για τη μεγάλη ευαισθησία της σε θέματα ανθρωπιάς και περιβάλλοντος). Προς μεγάλη μου έκπληξη, υπάρχει άμεση ανταπόκριση στο mail μου! Μετά από τηλεφωνική συνεννόηση, βρίσκεται στο πι και φι και φωτογράφος και πάμε μαζί στο χώρο την Τρίτη 19/06, όπου και τραβάμε φωτογραφίες. Αν και, εξαιτίας της προσκοπόμυαλης έμπνευσής μου της Κυριακής, έχει εκλείψει το θέμα του σωρού με τα πεταμένα μπουκάλια, μια που τα έχω πλέον μαζέψει, ακόμα ο χώρος διαθέτει πάμπολλα δείγματα εγκατάλειψης που επιδέχονται φωτογράφησης. Για παράδειγμα, οι σάκοι που έχω αφήσει από την Κυριακή, είναι ακόμα εκεί που τους άφησα.

Δεν έχει περάσει δηλαδή ακόμα απορριμματοφόρο, μετά από τρεις μέρες (αν συμπεριλάβουμε και την Κυριακή). Και πάλι σκέφτομαι ότι ίσως να είναι τραβηγμένη από τα μαλλιά η απαίτησή μου να περάσει απορριματοφόρο μέσα σε δύο-τρεις μέρες από τότε που μάζεψα μόνος μου τα σκουπίδια. Αλλά πάλι, αυτό αρχίζει να δείχνει κάτι για τις αιτίες πίσω από την εικόνα εγκατάλειψης του χώρου.

Φέρνω λοιπόν στο μυαλό μου κάποιες σκόρπιες εικόνες από το παρελθόν. Όπως είπαμε, όποιος περπατάει, έχει άφθονο χρόνο να σκέφτεται. Με θυμάμαι λοιπόν, πριν από αρκετούς μήνες, να περνάω από το χώρο και να αποτείνομαι σε κάποιους υπάλληλους του ΕΚΠΑ που έτυχε να πετύχω να περνούν από το χώρο, εποχούμενοι σε πανεπιστημιακό τζιπάκι:

- Συγγνώμη, είστε υπάλληλοι του Πανεπιστημίου;

- Μάλιστα, τι θέλετε;

- Εδώ, δε μαζεύει κανείς τα σκουπίδια;

- Δεν είμαστε υπεύθυνοι εμείς κύριε.

- Το καταλαβαίνω, αλλά δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος; Σε ποιον πρέπει να αποταθώ;

- Εμείς δεν είμαστε υπεύθυνοι.

- Σύμφωνοι, αλλά εδώ μιλάμε για απίστευτο χάλι. Ποια υπηρεσία του Πανεπιστημίου μαζεύει τα σκουπίδια;

- Το Πανεπιστήμιο έχει αναθέσει τα σκουπίδια σε ιδιώτη.

Κάπου εδώ είχε τελειώσει εκείνη η συνομιλία, μήνες πριν. Καθώς φωτογραφίζουμε τα σκουπίδια στο δάσος, αναρωτιέμαι αν αυτό έχει σχέση με την, εεεε, "κάπως καθυστερημένη" αποκομιδή των απορριμμάτων. Το σημειώνω νοερά, ενόσω φωτογραφίζουμε σε διάφορα μέρη (δυστυχώς, δεν έχω εκείνες τις φωτογραφίες), όπως κάτω από το κτίριο των Μαθηματικών (πεταμένα καδρόνια, σακούλες, μέχρι και ολόκληρος σκελετός από μηχανάκι), δίπλα στις εστίες, στην ενδιάμεση διαδρομή (έναν κάδο αποκομιδής ειδικά για χαρτιά στη μέση του πουθενά και χωρίς άλλους κάδους απορριμμάτων δίπλα του, συνεπώς αυτονόητα ξεχειλισμένο και περιτριγυρισμένο και από χαρτιά και από άσχετα σκουπίδια, σακούλες, υαλοβάμβακες κλπ.), στην είσοδο της Πανεπιστημιούπολης (όπου το καταπράσινο και ποτιζόμενο γκαζόν είναι δίπλα-δίπλα με την άθλια, ξερή, απότιστη και τίγκα στο σκουπίδι πλευρά του πεζοδρομίου), και σε άλλα.

Την επόμενη ημέρα, Τετάρτη 20/6, περνάω και πάλι από εκεί περπατώντας. Υπάρχει μια διαφορά. Οι σάκοι απορριμάτων έχουν φύγει από το πλάι του κάδου όπου τους είχα αφήσει και έχουν "μετακομίσει" εκατό μέτρα παρακάτω, στους κάδους της Εστίας του Πανεπιστημίου. Μπορώ να τους ξεχωρίσω, καθώς ξεχειλίζουν από τους κάδους της Εστίας, με το σκληρό πλαστικό τους, τους άγαρμπους κόμπους και κάποια σκισίματα από όπου εξέχουν άκρες από κάποια αιχμηρά πράγματα που μάζεψα την Κυριακή.

Διάβάζοντας και την καλή στήλη της εφημερίδας, δεν βρίσκω καμία σχετική αναφορά. Η αιφνίδια μετακίνηση (πλην, όχι περισυλλογή) των σάκων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εφημερίδα δεν γράφει κάτι, με κάνουν να πιθανολογήσω ότι υπήρξε επικοινωνία μεταξύ της εφημερίδας και της διοίκησης του Πανεπιστημίου. Συνεπώς, σκέφτομαι ότι πρέπει να μείνω σε κατάσταση αισιόδοξης αναμονής. Έτσι και κάνω.

Την επόμενη ημέρα, Πέμπτη 21/06, καθώς περνώ από το χώρο, βλέπω ένα φορτηγό που μοιάζει με αυτά που μεταφέρουν σκουπίδια, ενώ επάνω του γράφει ένα σύνθημα για "προτεραιότητα στην ανακύκλωση". Ο οδηγός έχει βγει και περιφέρεται στο χώρο που είχα υποδείξει εγώ. Πράγματι, φαίνεται πως πέτυχε το σκοπό της η συνεννόηση του υπεύθυνου της εφημερίδας με τη διοίκηση του Πανεπιστημίου... Σκέφτομαι να το φωτογραφήσω:

Από δύο αυτοκόλλητα που αναφέρουν την λέξη "ΗΛΕΚΤΩΡ" σκέφτομαι να αναζητήσω στο δίκτυο αυτήν την εταιρεία. Νά' τη (κάντε κλικ εδώ). Είναι, σύμφωνα με το site της, μια "καταξιωμενη επενδυτική δύναμη στο χώρο της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές και της διαχείρισης έργων προστασίας του περιβάλλοντος".

Ωχ... Εδώ το πράγμα μπλέκει... Διότι, αν αυτοί όντως είναι οι ιδιώτες στους οποίους η διοίκηση έχει αναθέσει τον καθαρισμό του χώρου, τότε έχουμε πολλές περιπτώσεις. Ας πούμε, ή διοίκηση του Πανεπιστημίου μπορεί να έχει λίγα να πληρώσει, οπότε και λαμβάνει τα αναλογούντα σε υπηρεσίες από την ιδιωτική εταιρεία. Ή, πάλι, μπορεί η ιδιωτική εταιρεία να μην είναι εντάξει στις υποχρεώσεις της. Ή, τέλος, μπορεί η σύμβαση μεταξύ του Πανεπιστημίου και της εταιρείας να είναι ασαφής και να σηκώνει τέτοιου είδους κενά, ώστε όλοι να είναι εντάξει. Το θυμωμένο - αλλά και αφ' υψηλού - ύφος του υπαλλήλου του Πανεπιστημίου ("το Πανεπιστήμιο έχει αναθέσει τα σκουπίδια σε ιδιώτη") επανέρχεται στο μυαλό μου.

Όταν περπατάς, υπάρχει Πολύς Χρόνος... Και πόση σχέση έχουν όλα αυτά μεταξύ τους; Γι' αυτό δεν υπάρχει ένα καλαθάκι απορριμμάτων σε όλον τον κεντρικό δρόμο της Πανεπιστημιούπολης; Γι' αυτό ο μοναδικός κάδος είναι κάδος ανακύκλωσης χαρτιού; Ώρα είναι τώρα για συνομοσιολογίες και τέτοια; Κι εγώ, πού πήγα κι έμπλεξα τώρα, μού λέτε; Κι όλα αυτά για να περπατάω στην Αθήνα, σε ένα από τα ελάχιστα τμήματα δάσους που της απέμειναν, απαιτώντας το αυτονόητο, κάποιος να φροντίζει το χώρο ώστε να μην είναι χωματερή;

Το ξανασκέφτομαι. Την Παρασκευή 22/06, πρωί-πρωί, ξαναεπικοινωνώ με την εφημερίδα, και πράγματι επιβεβαιώνεται ότι υπήρξε αναφορά στη διοίκηση του Πανεπιστημίου, εξ ού και δεν γράφτηκε κάτι, διότι η διοίκηση υποσχέθηκε ότι "θα κοιτάξει το θέμα". Μάλιστα... Θα το κοιτάξω κι εγώ. Στο επόμενο post.

Κοινωνική Εργασία

Τελικά, την Κυριακή 17/06, αποφάσισα ότι, τι διάολο, δεν πειράζει, μπορώ να βάλω λίγη καλή ψυχή και να μαζέψω μόνος μου λίγο από αυτό το χάλι. Σκέφτηκα και αποφάσισα πως το αποτέλεσμα μετράει περισσότερο από τον όποιο ατομισμό ή την όποια ψευδο-αξιοπρέπειά μου (εγώ, σπουδαγμένος επιστήμονας άνθρωπος, να μαζεύω σκουπίδια;) και την κούραση (Κυριακή και αργία γαρ). Σκέφτηκα ότι οι επόμενες ημέρες που θα περπατούσα μέσα από ένα κάπως πιο καθαρό δάσος θα με αποζημίωναν. Κι έτσι, πήγα ως εκεί.

Ιδού μερικά στιγμιότυπα από την περισυλλογή:

Πλαστικές σακούλες θαμμένες στο χώμα μαζί με σκουπίδια
(υπογραμμισμένες με βέλη οι σακούλες - στο δέντρο, ήδη

μισο-γεμάτος σάκος με αρκετά μαζεμένα σκουπίδια)

Παρόμοιο σκηνικό, σε άλλο σημείο
(έχετε ποτέ δοκιμάσει ποτέ να δείτε πόσην ώρα παίρνει

να ξεθαφτούν τα μπαζωμένα σκουπίδια από το χώμα;)

.
Καθώς ο ένας σάκος γέμιζε μετά τον άλλον, τους άφηνα δίπλα σε έναν (ήδη ασφυκτικά γεμάτο από άλλα σκουπίδια) πράσινο κάδο "κανονικής" περισυλλογής απορριμμάτων. Το γιατί το "κανονικής" είναι εντός εισαγωγικών σάς το φυλάω για τη συνέχεια, σε επόμενο post. Υπομονή...

Αφού πέρασα άρκετή ώρα ξεθάβοντας μπαζωμένα σκουπίδια και σακούλες από το χώμα (η τοποθέτησή τους δείχνει ότι έχουν μπαζωθεί από κάποιο μηχάνημα όπως εκσκαφέας ή μπουλντόζα, χώμα και σκουπίδια μαζί), αποφάσισα να ασχοληθώ και με το σωρό τα πλαστικά μπουκάλια που ανέφερα στο προηγούμενο post.

Η κατάσταση όταν άρχισα ήταν κάπως έτσι. Μού πήρε δύο μεγάλους σάκους για να μαζέψω όλα αυτά. Τελικά, το μέρος έγινε κάπως έτσι:

Και, φυσικά, μετά από το μάζεμα, τοποθέτησα όλους τους σάκους δίπλα στον πράσινο κάδο, ώστε τη Δευτέρα που δουλεύει ο κόσμος να περισσυλεγούν από τα συνεργεία καθαρισμού:

Αφού τελείωσα και αυτό και με αισθήματα παρόμοια με αυτά που υποθέτω ότι κατακλύζουν την ψυχή ενός προσκόπου που μόλις βοήθησε κάποια γιαγιούλα να περάσει ως το απέναντι πεζοδρόμιο, έφυγα.

Δεν ανησύχησα όταν, τη Δευτέρα το πρωί που ξαναπέρασα από εκείνο το σημείο, είδα τους σάκους στη θέση τους. Σκέφτηκα πως ε, δεν θα είχε περάσει ακόμα το απορριμματοφόρο και ότι βιαζόμουν πάρα πολύ να ολοκληρωθεί η δική μου κοινωνική συνεισφορά, με το να "κουμπώσει" με την αποπεράτωση της αποκομιδής.

Αργότερα, στη δουλειά, σκέφτηκα να αποταθώ και σε μία εφημερίδα, μήπως και τελικά, δημοσιοποιώντας την κατάσταση, τελικά γίνει κάτι περισσότερο από ό,τι καταγράφοντας πράγματα απλώς σε αυτό εδώ το blog. Έτσι και έκανα. Το τι έγινε στη συνέχεια, στο επόμενο post.

Μια χωματερή στην αυλή σας

Υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα περπατούν στην Αθήνα. Είτε στο ψιλόβροχο - που πλέον, είναι ό,τι πιο χειμωνιάτικος χειμώνας υπάρχει σ' αυτήν την πόλη - είτε στους τριανταπολλούς ή σαραντάκάποιους βαθμούς που όλο και συχνότερα επιφυλάσσουν οι υπόλοιπες εποχές στους κατοίκους της. Περπατούν, άλλοι βιαστικά, άλλοι ράθυμα, κάποιοι με ωραίο βήμα - κοπέλες που βαδίζουν περήφανες σαν τις πέρδικες - μερικοί κουτσαίνοντας από κάποιο μυοσκελετικό κουσούρι. Οι πιο τυχεροί περπατούν σε παρέες, δύο ή τρεις. Όμως, αρκεί μια ματιά για να συμπεράνει κανείς ένα βασικό στατιστικό δεδομένο του διαβάτη: οι περισσότεροι περπατούν μόνοι. Ο κόσμος του περιπατητή είναι αφεαυτού μοναχικός. Οι διαδρομές σπανίως έστω να τέμνονται, πόσο δε μάλλον να ελίσσονται παράλληλα.

Όταν περπατάς μόνος, υπάρχει Πολύς Χρόνος. Υπάρχει χρόνος που σού διατίθεται σε γεναιόδωρες ποσότητες. Υπάρχει χρόνος για να σκεφτείς. Υπάρχει χρόνος για να αναλογιστείς. Υπάρχει χρόνος για να καταστρώσεις σχέδια, να ονειρευτείς, μέχρι και να διαβάσεις την εφημερίδα σου (προσεκτικά, για να αποφύγεις τις αγκαλιές με στύλους και με άλλους περιπατητές). Κυρίως όμως, υπάρχει χρόνος να παρατηρείς. Παρατηρείς τα πάντα. Το βήμα των άλλων, τους δρόμους, τα σπίτια, τους κατοίκους. Το λίγο ουρανό. Το γίγνεσθαι της Λαϊκής Αγοράς που νομοτελειακά συναντάς αργά ή γρήγορα στις γειτονιές. Παρατηρείς τα λουλούδια όπου τα δεις. Άθελά σου, το μάτι σου πέφτει πάνω τους. Παρατηρείς τους γάτους, τους σκύλους, τις αυλές, τα μπαλκόνια, τις μπουγάδες, τη γωνία μιας οθόνης - μόνιμα αναμμένης, μόνιμα χωρίς κανέναν να την παρακολουθεί - μέσα από τη μισόγερτη μπαλκονόπορτα του ισογείου, στο μπαλκονάκι των δέκα εκατοστών, πάνω ακριβώς στο δρόμο.

Όσους περπατούν στην Αθήνα, τους πνίγει η πόλη. Τα βήματά τους αργά η γρήγορα, θα τους οδηγήσουν άθελά τους στις αλέες, τους κήπους, τα πάρκα. Τους δρόμους με τις ανθισμένες αυλές. Να πάρουν μια ανάσα. Να ανοίξει το μάτι τους, να ξεαγριέψει. Να σταματήσουν να φοβούνται για λίγο ποιο γιωτα-χι θα τους πατήσει. Να σταματήσουν να βλέπουν τον Άλλο ως απειλή. Να πάει και το βάδην καλύτερα.

Έχουν την τύχη, κάποιοι, να ζουν σε περιοχές που έχουν κοντά τέτοια μέρη. Οι Καισαριανιώτες φερ' ειπείν, έχουν την κωλοφαρδία να έχουν δίπλα τους μια όαση πράσινου, την Πανεπιστημιούπολη. Από τους ελάχιστους αδόμητους χώρους στην Αθήνα. Με πεύκα (κι ας είναι και σε θλιβερό βαθμό άρρωστα από βαμβακίαση), ευκάλυπτους, πικροδάφνες, ακακίες. Παράδεισος...

Θα ήταν. Αν κάποιοι δεν διάλεγαν ακριβώς αυτόν το χώρο για να τον κάνουν χαβούζα και χωματερή. Δείτε:


Λάκος με σκουπίδια. Στην Πανεπιστημιούπολη της Αθήνας. Δεν πρόκειται για το προχθεσινό πικ-νικ τίποτα τάχα μου βρωμερών φοιτητών και νεολαίων όπως θα βγουν να σας πουν. Όχι: τα συγκεκριμένα σκουπίδια βρίσκονται εκεί επί δύο με τρία χρόνια, χωρίς κανείς να τα μαζεύει. Σε απόσταση εκατό μέτρων από το κτίριο της Β' Εστίας, είναι σε εξέλιξη η δημιουργία μιας μίνι χωματερής. Γιατί να πάτε στο Γραμματικό; Ελάτε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Στη χωματερή του ΕΚΠΑ θα μπορέσετε κι εσείς να θαυμάσετε την κατάντια στην οποία θέλει να συντηρεί το Δημόσιο Χώρο η κάθε λογής διοίκησή του. Θα δείτε σπαρμένους λάκους δεξιά-αριστερά να είναι γεμισμένοι με παραχωμένα διάφορα πλαστικά μπουκάλια, αλουμινένια κουτιά, κλπ. Θα δείτε πεταμένους όγκους αφρώδους πολυουραιθάνης, πλαστικές σακούλες κάθε χρώματος και μεγέθους, κάποιες μισοθαμμένες μέσα στο χώμα. Και κάπου εκεί, θα θαυμάσετε και τον παραλογισμό που είχε επισημανθεί από τη στήλη του Π. Μανταίου στην Ελευθεροτυπία, μια υποτιθέμενη αντιπυρική ζώνη, στην οποία κάποιο εργαστήριο του Πανεπιστημίου θεώρησε ότι είχε το δικαίωμα να αδειάσει τόνους ξυσμένης ασφάλτου, που σιγά-σιγά απλώνεται και ανάμεσα στα δέντρα, μετατρέποντας καθημερινά και σταθερά το ελάχιστο εναπομείναν ζωντανό δάσος σε σεληνιακό τοπίο:

Είμαι ένας από τους ανθρώπους που περπατούν στην Αθήνα. Κάθε μέρα, ο δρόμος μου με βγάζει από το συγκεκριμένο σημείο. Είμαι έτσι σε θέση να ξέρω ότι εκεί, τα συγκεκριμένα σκουπίδια παραμένουν ανενόχλητα εδώ και πάνω από δύο χρόνια. Κανείς δεν έχει νοιαστεί. Έχω επανειλημμένα παρακαλέσει υπαλλήλους του Πανεπιστημίου που περιδιαβαίνουν το χώρο να μεταφέρουν στους αρμόδιους μια παράκληση να τα μαζέψουν. Τζίφος.

Καταλαβαίνω ότι οι άνθρωποι στους οποίους αποτείνομαι δεν είναι υπεύθυνοι (είναι π.χ. κηπουροί ή φύλακες και όχι εργάτες καθαριότητας). Αλλά η υπεύθυνη διοίκηση του Πανεπιστημίου, πώς μπορεί χωρίς να ντρέπεται να αφήνει αυτό το χάλι εκεί επί χρόνια; Χωρίς να κάνει τίποτα; Πώς μπορεί το κάθε εργαστήριο θα θεωρεί το δάσος χώρο για μπάζωμα; Πώς μπορεί να υποβαθμίζει ο καθένας ποταπός το ελάχιστο που έχει μείνει να το χαιρόμαστε όλοι και να πλουτίζει την ανάσα μας; Πώς μπορεί να αγνοεί ο Κύριος Υπεύθυνος ότι τα σκουπίδια, ιδίως τα μπουκάλια, μπορούν να προκαλέσουν πυρκαγιά; Πώς γίνεται επί δύο χρόνια ένας υπεύθυνος να μην έχει επισκεφθεί το χώρο; Πώς γίνεται να μην έχει διαμαρτυρηθεί κανένας φοιτητής από αυτούς που μένουν στην παρακείμενη Εστία;

Δεν ξέρω την απάντηση σε κανένα από τα παραπάνω ερωτήματα. Εγώ μόνο να περπατάω ξέρω. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα ραγίσει η αντοχή μου. Θα πάω περπατώντας όπως κάθε μέρα εκεί και θα μαζέψω όλο αυτό το σιχαμένο σκουπιδομάνι. Θα βάλω μαζί και όση τριμμένη άσφαλτο μπορώ να μεταφέρω, έτσι για να δέσει το γλυκό, και στη συνέχεια θα τα αδειάσω όλα μαζί στο (σίγουρα απαστράπτουσας καθαριότητας) γραφείο του υπεύθυνου για αυτήν την κατάντια. Εκεί τουλάχιστον κάποιοι εργάτες καθαριότητας θα το περισυλλέξουν.

Ελπίζω μαζί με αυτά να περισυλλέξουν και τον ίδιο τον Υπεύθυνο. Όταν περπατάς, ελπίζεις πάντα για το καλύτερο. Ιδίως όταν περπατάς στην Αθήνα.